केंद्र सरकारने शेतकऱ्यांसाठी एक महत्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांच्या जमिनीची आणि त्यांच्या आधारकार्डची जोडणी करण्यात येणार आहे. या माध्यमातून शेतजमिनीची मालकी, पिकांची नोंद, खरेदी-विक्री व्यवहार आणि विविध सरकारी योजनांचा लाभ मिळण्यास मदत होणार आहे. युनिक फार्मर आयडी (Unique Farmer ID) ही ओळखपत्र प्रणाली शेतकऱ्यांसाठी अनेक फायदे देणार आहे.
या लेखात आपण या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत. युनिक फार्मर आयडी म्हणजे काय, तो कसा तयार करायचा, कोण पात्र आहेत, अर्ज करण्याची प्रक्रिया, याच्या नोंदणीची सद्यस्थिती आणि युनिक फार्मर आयडीचे फायदे याविषयी आपण जाणून घेणार आहोत. याशिवाय, आपण ऑनलाईन पद्धतीने आपला युनिक आयडी तयार झालाय की नाही, हे कसे तपासायचे याचीही माहिती घेणार आहोत.
युनिक फार्मर आयडी म्हणजे काय?
युनिक फार्मर आयडी हा शेतकऱ्यांसाठी एक डिजिटल ओळखपत्र आहे. यामध्ये शेतकऱ्याच्या शेतजमिनीची संपूर्ण माहिती असते. यामध्ये जमिनीची मालकी, पिकांची नोंद, शेतकरी लाभार्थी असल्यास त्याचा तपशील यांचा समावेश असतो. हा आयडी मिळाल्यानंतर शेतकऱ्यांना सरकारच्या विविध योजनांचा थेट लाभ मिळू शकतो.
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित प्रणाली उपलब्ध करून देणे. शेतजमिनीच्या व्यवहारात होणारी फसवणूक रोखण्यासही या आयडीचा मोठा फायदा होईल.
युनिक फार्मर आयडी कोणासाठी आहे?
सुरुवातीच्या टप्प्यात प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) योजनेच्या लाभार्थ्यांसाठी युनिक फार्मर आयडी अनिवार्य करण्यात आला आहे. यामुळे पीएम किसान योजनेसाठी नोंदणी करणाऱ्या शेतकऱ्यांना आपोआप युनिक फार्मर आयडी मिळणार आहे. भविष्यात सर्वच शेतकऱ्यांसाठी हा आयडी बंधनकारक होईल.
युनिक फार्मर आयडी मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे आधार कार्ड आणि शेतजमिनीची मालकी असणे आवश्यक आहे. तसेच, नवीन शेतकरी लाभार्थ्यांना देखील युनिक फार्मर आयडीसाठी अर्ज करावा लागणार आहे. महाराष्ट्रात जवळपास 1 कोटी 19 लाख शेतकऱ्यांची नोंदणी करण्यात आली आहे. मात्र, आतापर्यंत फक्त 10 लाख शेतकऱ्यांनी युनिक फार्मर आयडीसाठी अर्ज केला आहे. त्यापैकी साधारण 8 लाख आयडी मंजूर करण्यात आले आहेत. 1 लाख 19 हजार अर्ज प्रलंबित आहेत, ज्यांची पडताळणी सुरू आहे.
बीड जिल्ह्यात या योजनेचा प्रायोगिक प्रकल्प राबवण्यात आला होता. बीडमध्ये मोठ्या प्रमाणावर नोंदणी झाल्यानंतर आता हा उपक्रम संपूर्ण महाराष्ट्रात राबवण्यात आला आहे. आतापर्यंत जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक अर्ज झाले असून 10,000 पेक्षा जास्त शेतकऱ्यांनी नोंदणी पूर्ण केली आहे. तर सिंधुदुर्ग, रत्नागिरी या जिल्ह्यांमध्ये नोंदणी सर्वात कमी आहे.
अर्ज कसा करावा?
युनिक फार्मर आयडीसाठी अर्ज करण्यासाठी दोन पद्धती आहेत –
1. स्वतः ऑनलाईन अर्ज करणे
2. तलाठी कार्यालय किंवा CSC सेंटरद्वारे अर्ज करणे
स्वतः ऑनलाईन अर्ज करण्याची प्रक्रिया
शेतकरी स्वतः ऑनलाईन अर्ज करू शकतात. त्यासाठी खालील स्टेप्स फॉलो करा –
1. MHFAR Agresar Gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर जा.
2. Dashboard मध्ये “लाभार्थी नोंदणी स्थिती” या पर्यायावर क्लिक करा.
3. तुमचा आधार क्रमांक टाका आणि Search बटणावर क्लिक करा.
4. जर तुमचा युनिक आयडी मंजूर झाला असेल, तर तो दिसेल.
5. जर तुमचा अर्ज प्रलंबित असेल, तर तो “Pending” असेल.
तलाठी कार्यालय किंवा CSC सेंटरद्वारे अर्ज प्रक्रिया
जर ऑनलाईन अर्ज करता येत नसेल, तर तलाठी कार्यालय किंवा CSC सेंटरमध्ये जाऊन अर्ज करू शकता.
1. तलाठी कार्यालयात किंवा जवळच्या CSC सेंटरमध्ये जा.
2. आवश्यक कागदपत्रांसह (आधार कार्ड, शेतजमिनीचा 7/12 उतारा) अर्ज भरा.
3. अधिकाऱ्यांकडून पडताळणी झाल्यावर तुमचा युनिक आयडी जनरेट होईल.
4. अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी पुन्हा अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
युनिक फार्मर आयडीचे फायदे
1. सरकारी योजनांचा थेट लाभ: पीएम किसान, पीक विमा, महाडीबीटीसारख्या योजनांचा लाभ घेता येईल.
2. शेतजमिनीच्या व्यवहारात पारदर्शकता: जमीन खरेदी-विक्री करताना कोणतीही फसवणूक होणार नाही.
3. कर्जमाफी आणि अनुदानासाठी उपयुक्त: बँक कर्ज, शेतीसाठी अनुदान मिळवताना सोपे पडेल.
4. पिकांची नोंदणी आणि विमा: पीक विमा योजनेसाठी शेतकऱ्यांना सहज अर्ज करता येईल.
5. संपूर्ण शेतमाल व्यवस्थापन: कोणत्या जमिनीत कोणते पीक घेतले जाते, याचा ट्रॅक ठेवता येईल.
युनिक आयडी तपासण्याची पद्धत
जर तुम्ही अर्ज केला असेल आणि तुमचा युनिक आयडी मिळाला आहे की नाही, हे तपासायचे असेल, तर –
1. MHFAR Agresar Gov.in या वेबसाइटला भेट द्या.
2. “लाभार्थी स्टेटस” पर्यायावर क्लिक करा.
3. तुमचा आधार क्रमांक टाका आणि सर्च करा.
4. जर तुमचा युनिक आयडी मंजूर झाला असेल, तर तो दिसेल.
5. अर्ज प्रलंबित असेल, तर त्याची स्थिती “Pending” दाखवली जाईल.